Kutlamalarda kullanımı giderek yaygınlaşan havai fişeklerin, kuşların göç yoluna ve popülasyonuna zarar verdiği belirtildi.
Özel günlerde sıklıkla tercih edilen ve gökyüzünde renkli görüntüler oluşturan havai fişeğin, izinsiz, zamansız ve uygunsuz kullanımı korku ve paniğe yol açtığı gibi, can ve mal güvenliği için de tehlike oluşturuyor.
Görselliği gün batımından sonra belirginleşen, patlama esnasında basınç, ses ve ışık yayılımı oluştururken, doğaya kükürtdioksit, karbondioksit, karbonmonoksit, asılı partiküller gibi hava kirleticilerin yanı sıra lityum, potasyum, sülfür, manganez, sodyum, alüminyum, demir tozları, strontiyum ve baryum gibi birçok ağır metalin salınımına neden olan havai fişeğin olumsuz etkilendiği canlılar arasında kuşlar da yer alıyor.
Diyarbakır’daki Dicle Vadisinde ve çevre illerde 1984 yılından bu yana göçmen kuşlar üzerine çalışmalar yürüten Dicle Üniversitesi (DÜ) Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Kılıç, havai fişeklerin kuşlar üzerindeki etkisine ilişkin açıklama yaptı. Prof. Dr. Kılıç, kuşların göç yolları açısından Anadolu’nun önemine işaret ederek, özellikle Afrika’da yaşayan ve kışı geçiren türlerin ilkbaharda Nil vadisi boyunca Ortadoğu ülkelerinden geçerek Akdeniz kıyılarından Türkiye’ye ve Anadolu kıyılarına giriş yaptığını anlattı. “Bunların büyük bir kısmı Avrupa’ya giderler. Burada yırtıcılar, leylekler ve diğer su kuşları görülür.” diyen Kılıç, rotaları üzerinde geceleri konaklayan göçmen kuşların, patlatılan havai fişeklerden olumsuz etkilendiğini bildirdi.
Kılıç, sözlerini şöyle sürdürdü: “İstanbul boğazı göçmen kuşlar için çok özel bir yerdir. İstanbul’da oldukça fazla havai fişek kullanılır. Kuşlar da özellikle İstanbul boğazını tercih ederler. Bu nedenle İstanbul civarındaki havai fişekler kuşların göç yollarını olumsuz etkiler. Havai fişekler kuşların göç yolları üzerinde olumsuz etkiye sahip. Hayvanlar gürültüden ve rahatsız edici unsurlardan uzak durmak isterler. Doğal yolları bozulduğu zaman, popülasyonları ve sayıları olumsuz etkileniyor. Yaralanmalar ciddi boyutta. Yavrular ve anaçlar birden bire panik havasından dolayı kötü etkilenir. Sağa sola çarpmaları bunların yaralanması demektir. Yaralanmalar genellikle ölümle sonuçlanıyor. Bu nedenle bu gibi faaliyetlere engelleme ve kısıtlama getirmemiz lazım. Havai fişeklerin atılmasını en azından göç dönemlerinde engellememiz lazım.”
“DOĞAL TÜRLER TABİATTA OLMAYAN HAVAİ FİŞEKLERE TEPKİ VERİYOR”
Kılıç, Türkiye’nin biyolojik çeşitlilik bakımından kıta özelliği gösterdiğine, Türkiye’de 500 civarında kuş türü gözlemlendiğine ve bu türlerin soylarının devamlılığının önemine dikkati çekerek, bu konudaki tehlikelerden birinin havai fişek kullanımı olduğunu vurguladı. “Doğal türler tabiatta olmayan havai fişeklere tepki veriyor. Özellikle göçmen türler üzerinde olumsuz etkisi var. Göç dönemini ikiye ayırıyoruz. Türkiye’de ilkbahar ve sonbahar göçleri yaşanmaktadır. Şubat sonu ile nisana kadar devam eden ve aynı şekilde bunun geriye dönüşü vardır. Özellikle hazirandan itibaren ağustos sonuna kadar ve eylül başına kadar aksi yönden göçler vardır. Bu türler üremelerini tamamlar, yavrularını büyütür.” ifadelerini kullanan Kılıç, kuşları rahatsız etmeye kimsenin hakkı olmadığını aktardı. Önemli göç yollarından birinin de Diyarbakır ve Dicle Vadisi üzerinden geçtiğini ve özellikle eğlence amaçlı kullanılan havai fişeklerin yöredeki canlı popülasyonuna zarar verdiğini dile getiren Kılıç, resmi olarak yasaklanmasının yanı sıra insanların da bu konuda daha bilinçli davranması gerektiğini kaydetti.
“BEŞ DAKİKALIK ZEVKİMİZ İÇİN ONLARCA HAYVANIN ÖLÜMÜNE NEDEN OLMAYALIM”
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi bünyesinde görev yapan veteriner hekim Kader İçen de havai fişek gösterilerinin, insanlara 5 dakikalık bir keyif duygusu yaşattığını fakat binlerce hayvanın yaşam alanına ve hayatına zarar verdiğini belirtti. İçen, “Beş dakika havai fişek izlemememiz dünyanın sonu değil ama izlenmesi bazen bir canlının sonudur. Beş dakikalık zevkimiz için onlarca hayvanın ölümüne neden olmayalım. Bu konuda bazı kişileri bilinçlendirsek bu bile bir başarıdır. Havai fişekler kuşların yanı sıra yakın patlatıldığında kedi ve köpekler için de ciddi hayati tehlikeye sebep olabiliyor.” diye konuştu. Diyarbakır Doğayı ve Hayvanları Koruma Derneği Başkanı Sevgi Ekmekçiler ise havai fişeklerin hayvan severler için bir yara olduğunu söyledi.
“HAVAİ FİŞEK KULLANILMASIN!”
Havai fişek kullanılmamasını istediklerini ifade eden Ekmekçiler, “Havai fişek birçok hayvanın tedirgin olmasına ve kuşların yuvasını terk etmesine, ölmesine, göç yollarında olan kuşların yönlerini şaşırmasına sebep oluyor. Yüzlerce kuşun ve hayvanın ölmesine neden oluyor.” dedi. (AA)
