Zerzevan Kalesindeki kazı çalışmalarına kaldığı yerden

Diyarbakır’ın Çınar ilçesinde 2014 yılında baÅŸlatılan ve geçtiÄŸimiz yıl ara verilen Zerzevan Kalesi’ndeki kazı çalışmalarına yeniden baÅŸlandı. Dicle Ãœniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Ãœyesi ve Kazı BaÅŸkanı Aytaç CoÅŸkun, Romalı askerler arasında yaygın olan ‘tanrı Mithras’ın doÄŸudaki son tapınağının bulunduÄŸu Zerzevan Kalesi’nde bu yıl baÅŸlanan kazılarda, tapınaÄŸa ait bir yapıyı gün yüzüne çıkarmayı hedeflediklerini söyledi.

Mardin yolu üzerinde bulunan ve antik Roma dönemine ait Zerzevan Kalesi’nde 2014 yılında baÅŸlayan ve geçen yıl ara verilen kazı çalışmalarına bu yıl yeniden baÅŸlandı. Roma dönemine ait ve doÄŸudan gelen orduların karşılandığı nokta olarak dünyaca ün yapan Zerzevan Kalesi’nde baÅŸlatılan çalışmalarla ilgili bilgi veren Kazı BaÅŸkanı Dr. Öğr. Ãœyesi Aytaç CoÅŸkun, 5 sezondan beri yapılan kazılarda, Roma döneminin doÄŸudaki en son askeri garnizonu olduÄŸunu söyledi. Kazı çalışmalarında en önemli buluntunun ise tanrı Mithras tapınağı olduÄŸunu belirten Dr. Öğr. Ãœyesi CoÅŸkun, toplam 400 bin metrekarelik alanda kazı yapılacağını ancak çalışmaların ÅŸu aÅŸamada 60 bin metrekarede yapıldığını söyledi.

“ROMA’NIN DOÄžUDAKÄ° SON ASKERÄ° GARNÄ°ZONU”

Bu yıl 75 kiÅŸilik bir ekiple kazı çalışmalarına baÅŸladıklarını ifade eden CoÅŸkun, “Burası Roma askeri sınır garnizonu. Önemli stratejik bir nokta. DoÄŸudan gelen orduları karşılayan bir merkez. Roma buraya çok önem vermiÅŸ. 3 kez yıkılmış ama yeniden inÅŸaa edilmiÅŸ. Buradaki çalışmalar 2014’te baÅŸladı 5inci sezonumuz. Bölgenin tarihi ve bölge turizmi açısından çok önemli merkez” dedi.

“DÃœNYADA BULUNAN SON MÄ°THRAS TAPINAÄžI”

Yerli ve yabancıların en çok Mithras tapınağına ilgi gösterdiÄŸini anlatan CoÅŸkun, “Åžimdiye kadar yeraltı geçitleri, gizemli ve gizli geçitler, yeraltı kiliseleri, askerlerin kaldığı konut ve villalarda çalışmalar yaptık. 400 kiÅŸilik sığınak tespit ettik. En önemlisi ise Mithras tapınağı. Bu tapınağın ortaya çıkmasının ardından yurt içi ve yurt dışından bir çok kiÅŸi burayı görmek için ziyarete geldi. Mithras bütün evreni kontrol ettiÄŸine inanılan bir tanrı. Bunun tapınakları yeraltında. Bütün törenler gizli, ayinler gizli yapılırdı. Buraya kabul edilebilmek için belli aÅŸamalardan geçmek gerekiyor. Pagan Roma’nının önemli bir dini ve dine ait tapınak, ÅŸu andaki Zerzevan Kalesi’ndeki tapınak. Dünyada bulunmuÅŸ son Mithras tapınağı ve doÄŸu sınırındaki tek tapınak, Zerzevan Kalesinde bulunuyor” diye konuÅŸtu.

400 YIL KESÄ°NTÄ°SÄ°Z KULLANILMIÅž

Kültür Turizm Bakanlığı, Diyarbakır ValiliÄŸi, BüyükÅŸehir Belediyesi, Dicle Ãœniversitesi ve Çınar Kaymakamlığı’nın destekleriyle kazıların sürdürüldüğünü anlatan CoÅŸkun, Zerzevan Kalesi’nde hem yeraltı, hem de yür üstünde iki ayrı ÅŸehrin olduÄŸuna dikkat çekerek, şöyle konuÅŸtu: “Burası önemli bir yerüstü ÅŸehri. Önemli bir askeri garnizon. Bir de yeraltı ÅŸehri var. Biz hem yeraltında, hem de yerüstünde çalışıyoruz. Mithras tapınağının tamamını ortaya çıkarmayı hedefliyoruz bu yıl. Mithras’a açılan 2 koridor tespit ettik, buralarda kazı çalışmaları yürüteceÄŸiz. Bununla birlikte yine yeraltında yaÅŸam alanları tespit ettik, nekropol mezarlık alanı tespit ettik. Buralarda da kazı çalışmaları yürütüceÄŸiz. En azından özellikle Mithras tapınağının yeraltı yapılarından birini açmayı planlıyoruz. Elimizde millattan sonra 3’üncü yüzyıl gibi bir tarih var. Günümüzden bin 800 yıl öncesine kadar burda yerleÅŸim var. 7’inci yüzyıla kadar, yani 400 yıl kesintisiz kullanılmış. Roma için de çok önemli burası. Bizim yaptığımız çalışmalar, bölge tarihini ve turizminin canlanması açısından çok önemli bir yer burası. Büyük bir turizm potansiyeli var burada.

6 AYDA 200 BİN KİŞİ ZİYARET ETTİ

Çınar Kaymakamı Selami Kaya da, Zerzevan Kalesi’ni, “Tozda kalmış kaşıkçı elması” olarak deÄŸerlendirerek, bu tozun temizlenmesi halinde, elmasın ortaya çıkacağını söyledi. Kaymakam Kaya, “Zerzevan Kalesindeki kazılar 2014 yılından beri büyük bir gayret ve özveriyle yapılıyor. Bakanlığımızın, valiliÄŸimizin Ä°ÅžKUR marifetiyle buraya verdiÄŸi destek taktire ÅŸayandır. YavaÅŸ yavaÅŸ titizlikle kazılar yapılarak buradaki tarihi miras ortaya çıkarılıyor. DoÄŸu Roma’nın sınır garnizonu olması hasebiyle çok büyük bir öneme sahip. Diyarbakır ve bölgemizin en önemli tarihi eseri olacak. Çünkü burası altın ve elmas kadar deÄŸerli. Ocak ayından beri 200 bin turist ziyaret etti. Bunun önemli bir kısmı yurt dışından geldi. Büyük bir ilgi uyandırıyor Zerzevan Kalesi. Burası DoÄŸu Roma’nın son kalesi aynı zamanda bir ÅŸehir. Zerzevan kalesi dediÄŸimizde sadece askeri anlamda akla gelebilir ama burası büyük bir ÅŸehir. Yer üstü, yeraltı büyük bir ÅŸehir ve büyük bir miras. Zaman içerisinde yapılacak çalışmalarla tamamı ortaya çıkacak ve Diyarbakır ile Türkiye’mizin turizmine kazandırılacak. Diyarbakır’ımızın hak ettiÄŸi ÅŸekliyle, turizmiyle, medeniyetlere ev sahipliÄŸi yapmışlığı sıfatiyle, terörün bitmesiyle birlikte bu daha da gün yüzüne çıkacak. Diyarbakır adeta üstü tozlanmış bir elmas, kaşıkçı elması. Bu tozun silinmesiyle elmas ortaya çıkacak ve kıymeti bilinecek, Diyarbakır ve ülke turizmine kazandırılacak.

TANRI MÄ°THRAS KÄ°MDÄ°R?

Pers kökenli olan tanrı Mithras ‘anlaÅŸma ve dostluk’ kavramlarının tanrısıdır, ‘aracılık eden’ anlamına gelir. Mithras güneÅŸ tanrısıdır ve kültü güneÅŸ tapınımına dayanır. Ayrıca ışığın, savaşın, adaletin ve inancın da simgesidir. M.S. 2. ve 3. yüzyılda Roma Ä°mparatorluÄŸunda oldukça yaygınlaÅŸmıştır. M.S. 4. yüzyılda Hıristiyanlığın yayılmasıyla birlikte ise önemini kaybetmiÅŸtir. Mithras dini Romanın egemen olduÄŸu bütün topraklarda özellikle askerler arasında oldukça yaygındır. Öğretisi dünyanın yaratılışı üzerinedir ve evreni kontrol eden tanrı olarak da bilinir. Dinsel törenleri gizlidir ve dışarıya kapalıdır. Mithras dinine katılacak kiÅŸi on iki eziyeti çekmek zorundadır. Sadece erkeklerin kabul edildiÄŸi bu dine katılanlar yedi aÅŸamadan geçmektedirler. Törenler yeraltında maÄŸaralarda ve tapınaklarda gerçekleÅŸtirilmektedir. (AA)