Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Erdal Avşar, TARSİM Eksperlik sisteminde sorun olduğunu ifade ederek, Kuraklık Zarar/Ziyan Tespitleri Bilirkişi Komisyonu marifetiyle belirlenmesi gerektiğini söyledi.
2020-2021 üretim periyodunda ülke genelinde yaşanan kuraklık herkesi etkilemiş, tarımsal üretimde çok büyük kayıplara neden olduğuna işaret eden Avşar, “Tarım Orman Bakanlığının il ve ilçe Müdürlükleri ile Ziraat Odalarının saha taramalarında kuraklığın çok yüksek boyutlarda olduğu, hububat ve baklagil ekim alanlarında %80’e varan oranlarda verim kayıplarının yaşandığı tespit edilmiştir. Yaşanan kuraklık doğal afet kapsamında olup, TARSİM tarafından çiftçi zararlarının karşılanması gerekmektedir. TARSİM, Köy Bazlı Kuraklık Verim Sigortası Genel Şartlar ile Tarife ve Talimatlarına göre verim tespit çalışmalarında izlenecek prosedür şu şekilde açıklanmıştır. “Sigorta Eksperleri kuraklık sigortası kapsamında olan çiftçilerin ekim yaptıkları alanları köy bazında inceleyerek, parsellerde ürün bazında verim tespiti yaparlar. Ürün bazında ilgili köydeki parsellerden elde edilen verim değerlerinin ortalaması, Köyün Gerçekleşen Verim değeri olarak belirlenir. Bu değerin, Köy Ortalama Verim değerinin %70’i baz alınan Eşik verim değeriyle farkı ölçülür ve bu farkın sigorta bedeli üzerinden çiftçiye hasar tazminat ödemesi yapılır.”
Avşar, Sigorta şirketi tarafından bu prosedürün uygulaması çiftçilerimizde bazı endişelere sebep olmaması için alınması gereken tedbirleri şöyle açıkladı:
1- Köy bazında gerçekleşen verim ortalaması belirleyecek olan referans parsellerinin yükseklik, toprak yapısı ve ekilen ürünün çeşit özelliği yanında bahar ayında yağan lokal yağışlar göz önünde bulundurulmalı, bu konuda üreticilere detaylı bilgi verilmelidir.
2- TARSİM tarafından köyde gerçekleşen verim ortalamasını belirleme çalışmalarında sadece kuraklık sigortası olan arazileri baz almayıp sigorta yapılmamış arazileri de baz almaktadır. Bu da verim tespit çalışmalarında yanıltıcı bir unsur olmaktadır. Kendi imkanları ile dere, nehir, gölet, sondaj vb. yöntemleri kullanarak arazisini sulayan çiftçiler Çiftçi Kayıt Sisteminde (ÇKS) kuru tarım arazisi sahibi olarak görünmektedirler. Köy bazlı yapılacak olan verim ortalaması tespitinde sulanan ama ÇKS sisteminde hala kuru gözüken araziler verim tespitine dahil edilmeleri halinde kuraklıktan etkilenme oranı gerçek oranın çok altında bir rakam olarak görülebilir. Dolayısıyla çalışmalarda fiili durum tespiti köy/mahalle muhtarının da bilgisine başvurularak tespit edilmelidir.
3- Köy bazlı yapılacak verim ortalaması belirleme çalışmalarında referans parsellerinde çalışma yapacak olan eksperler parselin farklı noktalarından hakkaniyetli ve titizlikle numune almalıdırlar. Engebeli bir arazinin fiziki şartları verim ortalamasında bire bir etkileyebilmektedir. Örnek parselde verim tespiti yapılırken arazinin fiziki özellikleri (Eğim, toprak yapısı, drenaj, sulanabilirlik vb.) göz önünde bulundurulmalıdır.
4- Eksperler referans parsellerde inceleme yapmadan önce üreticilere ve köy/mahalle muhtarlarına mutlak anlamda bilgi vermelidirler. Çalışma yapılırken Tarım ve Orman İl ve İlçe Müdürlüklerinden konu uzmanları, Ziraat Odalarının temsilcileri ve köy/mahalle muhtarlarının da içinde yer alacağı bir komisyon marifetiyle çalışmalıdırlar.
5- Çiftçilerin taleplerine rağmen TARSİM Genel Müdürlüğü belirlemiş olduğu referans parselleri çiftçiler ile paylaşmaması güvensizliğe neden olmaktadır. Bu durum çiftçilerin itiraz hakkını ellerinden almaktadır. Olası itirazlar ve güvensizliğin ortadan kalkması için üreticilerden gelecek bilgi alma taleplerine açıklıkla cevap verilmelidir.
6- İl ve İlçe Tarım ve Orman Müdürlüklerinin ve Ziraat Odaları tarafından yapılan saha çalışmalarından elde ettikleri veriler TARSİM raporlarına yapılan itirazlarda bilimsel veri olarak kullanılabilmesi sağlanmalıdır”
Yukarda belirttiği hususların uygulanmaması durumunda köyde gerçekleşen verim ortalaması değerinde büyük sapmalara neden olacak, bu sapmadan kaynaklı olarak yaşanacak olası hak kayıpları bölge çiftçilerini mağdur edeceği gibi, sigorta şirketlerine olan güven ve itibarın zedelenmesine neden olacağına işaret eden Avşar, “Bütün bu endişeler göz önünde bulundurularak kuraklıktan kaynaklı verim kayıpları bütün tarafların içerisinde yer alçağı bir BİLİRKİŞİ KOMİSYONU marifetiyle belirlenmeli, zarara uğramış çiftçilerin zararları kısa sürede telafi edilmelidir” diye konuştu.
