Diyarbakır’ın Çınar ilçesinde bulunan Zerzevan Kalesi’ndeki bin 500 yıllık yeraltı sığınağında kazılar tamamlandı. 2,5 yılın ardından biten kazı çalışmalarında 46 seramik, 9 sikkenin yanı sıra 2 ameliyat malzemesi bulundu.
Kazı ekibi Kuzey Kule’de çalışmalara baÅŸlarken, Kazı baÅŸkanı Dicle Ãœniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Ãœyesi Yrd. Doç. Dr. Aytaç CoÅŸkun, sığınağın en yakın zamanda ziyarete açılacağını belirterek, “2019 yılında hedef 1 milyon ziyaretçi ağırlamak” diye konuÅŸtu.
SIĞINAKTA KAZI ÇALIŞMALARI BİTTİ
Çınar ilçesine 13 kilometre uzaklıkta bulunan, özellikle Roma Ä°mparatorluÄŸu’nun Diyarbakır’daki geçmiÅŸine ışık tutması beklenen ve dünyanın en iyi korunan sınır garnizonu olarak bilinen Zerzevan Kalesi’nin sırları açığa çıkmaya devam ediyor. Bölgede M.S. 639 yılında duran hayat, 2014’teki kazılarla gün yüzüne çıkarılarak dönemin hem ticari hem de stratejik konumuna ışık tutuyor. Bugüne kadar ki kazılarda Mithras Tapınağı, kiliseler, villalar, gizli geçitler, su sarnıçları, kaya mezarları ve su kanalları gibi keÅŸifleriyle hem tarihçileri hem de meraklılarını ÅŸaşırtan Zerzevan Kalesi’nin 54 kiÅŸilik arkeolog ve restoratör ekibi son olarak yerin 2,5 metre derinliÄŸindeki sığınakta kazı çalışmalarını bitirdi.
BARIÅž ZAMANI YÄ°YECEK DEPOSU, SAVAÅžTA DA SIÄžINAK OLARAK KULLANILIYORDU
Söz konusu sığınağın dönemin hem yiyecek deposu hem de savaÅŸ zamanında barınma alanı olarak kullanıldığını açıklayan Kazı BaÅŸkanı Dicle Ãœniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Ãœyesi Yrd. Doç. Dr. Aytaç CoÅŸkun, “Bu sığınakta çalışmalar uzun sürdü. Çok yeni tamamladık. Bir hafta gibi bir süre oldu. Bunun gibi birçok yapı var Zervevan Kalesi içinde; zamanla gün yüzüne çıkacak. Burası aslında barış zamanı büyük bir yiyecek-içecek deposu. Fakat savaÅŸ zamanında bir sığınak olarak kullanılmış. Yaklaşık burada sürekli kalan nüfus bin 400. SavaÅŸ olduÄŸu zaman ovada tarımla uÄŸraÅŸan halk buraya sığınıyor ve on binleri geçiyor. Ä°ÅŸlevleri farklı ama savaÅŸ zamanında geçici olarak barınabilecekleri yerler inÅŸa edilmiÅŸ. Buranın beÅŸ havalandırması ve tek bir giriÅŸ noktası var. Binlerce kiÅŸiden bahsettiÄŸim için toplamda bu ÅŸekilde 5 adet daha sığınak var. Burası aynı zamanda ana kaya olduÄŸu için yer altı ÅŸehirleri inÅŸa edilmiÅŸ. Dolayısıyla içinde de sığınaklar mevcut. Åžu an için temizlik ve koruma restorasyon çalışmaları var. Daha sonra da ziyarete açacağız” dedi.
‘3 BÄ°N YILLIK MUAZZAM KOLEKSÄ°YON VAR’
Dönemin askeri ve günlük yaÅŸamına iliÅŸkin arkeolojik buluntulara rastladıklarını açıklayan Yrd. Doç. Dr. CoÅŸkun, “Yaklaşık bir hafta önce çalışmaları tamamladık,  kazı 2,5 yıl sürdü. Daha sonra koruma ve restorasyon çalışmaları devam edecek. Muazzam bir koleksiyon var aslında. 3 bin yıl öncesine ait bir dönemden bahsediliyor. 9 sikke, 4 yüzük, 25 ok ucu, 3 kandil, 6 ağırÅŸak (yün eÄŸirmekte kullanılan bir alet), 6 boncuk, 47 cam kap, 46 seramik, 12 pithos (ÅŸarap veya kuru gıdaların saklandığı büyük çömlekler), 2 ameliyat aleti ve 1 küpe bulundu” diye konuÅŸtu. Sığınağın ardından kaledeki gözetleme ve savunma amaçlı yapılan Kuzey Kule’de çalışmalar için kolları sıvadıklarını aktaran CoÅŸkun, “Aslında iki büyük kulesi var. Normalde 10 tane burçları var. Kuzey Kule de stratejik bir öneme sahip. Muhtemelen o da 21 metre yükseklikte 3 katlı bir kuleydi. Yaklaşık bir 10 gün oldu biz kazılara baÅŸlayalı. 7 metrelik bir dolgu var burada. Kuleler hem savunma hem de gözetleme amaçlı yapılmış. Neyle karşılaÅŸacağız bilmiyoruz ama çalışmalar sonuçlandığında önemli sonuçlara ulaÅŸacağız” dedi.
HEDEF 1 MİLYON ZİRAYETÇİ
Zervevan Kalesini ilk 9 ayda toplamda 313 bin kiÅŸinin ziyaret ettiÄŸini ifade eden Yrd. Doç. Dr. Aytaç CoÅŸkun, “Bu yıl 500 bini geçeceÄŸiz. Çünkü büyük bir akış var buraya. Önümüzdeki yıl ise bu rakam 1 milyon ziyaretçiyi geçecektir. Çünkü, kazı ve alt yapı çalışmaları da devam ediyor. Zerzevan Kalesi’nde iki yıl içerisinde tamamını ziyarete açmayı planlıyoruz. Kazı çalışmaları ise en az 50 yıl devam eder” dedi.
ZERZEVAN KALESÄ°
Askeri yerleşim antik yol güzergahında, 124 metre yükseklikteki kayalık bir tepenin üzerine kurulan Zerzevan Kalesi, Amida ile Dara arasında stratejik bir noktada yer alıyor. Yerleşim konumu itibariyle bütün vadiye hakim, antik ticaret yolu üzerinde, geniş bir alanı kontrol altında tutan, stratejik bir Roma sınır garnizonu.
